Vuni Sarayı

Deniz seviyesinden 250 metre yükseklikte bir tepenin üzerine kurulu Saray aynı bölgedeki Marion kentinin Pers yandaşı olan kralı tarafından, Soli kentini gözetlemek amacıyla yaptırılmıştır.
Erken devir mimarisinde görülen doğulu özellikler itibariyle sarayın Pers egemenliği döneminde yapıldığı anlaşılmaktadır. M.Ö. 449 yılında General Kimon idaresindeki Yunan ordusunun Kition ve Marion'u ele geçirmesi ile Vuni şehri de Yunan hâkimiyetine girmiştir. M.Ö. 391 yılında Salamis Kralı Evagoras'ın tüm Kıbrıs'ı idaresi altına almak istemesi üzerine Kition, Amathus ve Soli şehirleri Evagoras'a karşı Perslerden yardım istemek zorunda kalmışlardır. Soli, Perslerle ittifak yapması ile kaybolan politik gücünü yeniden kazanmış, M.Ö. 380 yılında kendini devamlı tehdit eden Vuni şehrini yakıp yıkmış ve bu tarihten sonra şehir bir daha kullanılmamıştır.
Sarayın Mimari Özellikleri:
Yapılan kazılar sonucunda sarayda dört inşa evresine rastlanmıştır. İlk evre Pers egemenliği altında, yaklaşık M.Ö. 500 yılında gerçekleşmiştir. Sarayın mimari çekirdeği bu ana evrede şekillenmiştir. Yine Pers yönetimi içinde, M.Ö. 500-450 yıllarında bazı değişiklikler söz konusudur. M.Ö. 450/440 yıllarında ise yapı Yunan yönetimine geçmiş ve köklü bir mimari değişime uğramıştır. M.Ö. 450/440-380 yılları arasında Yunan denetiminde yapılan inşaatlar dördüncü ve son evreyi belirlemiş, saray M.Ö. 380 yılında da yanmış ve terkedilmiştir. Saray ana hatlarıyla idari bölümler, yatak odaları, erzak depoları, hamamlar ve iş yerlerinden meydana gelmektedir. Şehir, tepeden denize doğru eğimli arazide oluşturulan üç teras üzerine kurulmuştur.
Birinci teras (Yukarı Teras): Tepenin en yüksek yerinde olup üzerinde Athena Tapınağı (M.Ö. 5. yüzyıl) bulunmaktadır. Avlu ve ön avlusu olan bu mabedin dikdörtgen planlı esas odasında heykeller ve sunaklar bulunmaktaydı. Güneydoğu odalarının ise hazineleri korumak amacıyla kullanıldığı sanılmaktadır.
İkinci Teras (Orta Teras): Saray ile sarayı çevreleyen dini yapılar bu terasta bulunmaktadır. Sarayın 137 odalı olduğu tahmin edilmektedir. İkinci terastan bulunan ve üç yanı odalarla sarılı avlunun ortasında bir sarnıç yer almaktadır. Yine bu terasta erzakların depolandığı bazı odalarda içlerine amforaların oturduğu çukurlar göze çarpmaktadır. Kuzey batı köşesinde bir tuvalet ve derin bir sarnıca rastlanır. Doğu tarafındaki odaların çoğu depodur. Hamamlar da bu cephede bulunmaktadır. Hamamın Roma hamamlarının ilk tam donanımlı örneği olduğu söylenebilir.
Üçüncü Teras (Aşağı Teras): Denize doğru uzanan bu terasta temelleri taş ve üstü kerpiçten olan halkın kullandığı yapılar bulunmaktaydı.
Kaynak: https://eemd.gov.ct.tr/M%C3%9CZE-VE-%C3%96REN-YERLER%C4%B0/G%C3%BCzelyurt-B%C3%B6lgesi/Vuni-Saray%C4%B1

TİKA'nın Katkıları

 2024 yılında gerçekleştirilen proje kapsamında, Vuni sarayı harabelerinin tanıtıcı tabelaları yenilenmiştir.